Evaluatie na vier weken

Enschede, al weer vier weken terug.

Eindelijk is het er dan van gekomen om onze vakantie in Marokko even rustig te laten bezinken en nu ook eindelijk de foto’s geplaatst.
Onderweg is van verhalen schrijven toch wat minder terecht gekomen dan wij eigenlijk hadden gewild. Achteraf gezien hadden wij ons kleine reis-laptopje natuurlijk mee moeten nemen. Echter, het was de eerste keer dat wij met een echte prijsvechter (Ryanair) hebben gereisd en waren vooraf nogal geschrokken van de hoge prijzen (noem het maar boetes) bij overschrijding van het toegestane gewicht van 15 kg p.p., wat natuurlijk ook wel een beetje weinig is als je 3 weken op pad gaat.
Volgende keer zullen we het wel wat slimmer aanpakken en wel een laptopje meenemen.
Helaas kreeg Johan tegen de verwachting in op de voorlaatste dag (toen het allemaal zo lekker ontspannen leek) toch nog hartritmestoornissen, die gelukkig al op 1 april in Nederland verholpen konden worden. Wel even spannend de terugreis, want we wilden natuurlijk ten koste van alles voorkomen dat hij in een Marokkaans ziekenhuis terecht zou komen met zijn gecompliceerde medische status.
Maar toch is ons de reis goed bevallen: verder geen fysieke problemen gehad, een autootje dat ons probleemloos 3200 km over vaak slechte wegen heeft gebracht, geen echte problemen met het vinden van een hotel, eten wat afwisseling betreft wel erg eenzijdig maar toch kennelijk betrouwbaar (of onze darmen zijn inmiddels zo veel gewend), bijna altijd rustige wegen en geen files, nooit door de politie aangehouden (duidelijk omdat wij – erg zichtbaar – westerlingen zijn) en landschappen die voor 80% toch wel aantrekkelijk zijn.
De landschappen deden soms aan Namibie denken, maar dan zonder wilde dieren. Wel veel herders met hun schapen en geiten en dromedarissen (geen kamelen) Bij de wilde dieren komen wij buiten wat vogels niet veel verder dan een woestijnvos, wat schildpadden en redelijk veel grappige squirrels (een soort grond-eenkhoorns)
Jammer, meer wilde dieren zouden het geheel wel wat spannender maken.
Ook qua reisplanning zijn we goed uitgekomen, wij hebben gezien wat we vooraf in gedachten hadden en overal voldoende tijd voor kunnen nemen. Zoals gezegd hebben wij de koningssteden (figuurlijk) links laten liggen, dat is veel handiger met een busgezelschap te doen, hoewel wij voor het overige sterk de voorkeur geven aan individueel reizen. Maar om een miljoenenstad in te rijden en dan nog even rustig een geschikt hotelletje op te zoeken is natuurlijk welhaast onmogelijk. De prijzen lagen niet bijzonder laag voor een arm land: een kopje thee 50ct, een frisdrankje het dubbele, en een biertje (alleen in duurdere hotels) daarvan weer het dubbele. Een hapje eten vanaf 5 euro en een hotelkamer met alleen ontbijt tussen de 25 en 45 euro. Velen zullen dit erg goedkoop vinden, maar het kan nog veel goedkoper zoals wij in Azie bijv. hebben gezien. Benzine kostte nog geen euro, daar waren we wel een beetje jaloers op
Marokko, althans het zuidelijke deel wat wij hebben bezocht, is toch wel veel armer dan wij hadden verwacht, hoewel in de grotere toeristische steden ook wel enige welvaart te zien is.
De mensen op het platteland, hoewel daar ook verschillen in zijn, erg traditioneel gekleed in het bijzonder dan de vrouwen. Vrouwen hebben heel vaak een last op het hoofd (takkenbossen bijv.) mannen nooit. Die helpen soms wel met het beladen van de vrouwen, dat is natuurlijk ook al heel wat. Er zijn globaal drie bevolkingsgroepen, de Arabieren, de Berbers (vaak in de bergen) en ook wel veel negers (meestal in de dorpen in het uiterste zuiden).
Deze bevolkingsgroepen leven zo te zien in harmonie met elkaar samen, hoewel er ook wel eens opmerkingen op elkaar te beluisteren zijn. Echt wat grotere winkels zijn er nagenoeg niet, allemaal kleine middenstanders met in verhouding veel banden-reparatiebedrijven en restaurants met een menukaart zijn vrij zeldzaam.
Wel heeft de mobiele telefoon ook in Marokko een grote vlucht genomen met op de mooiste plekken vaak van die lelijke hoge zendmasten. Toch wel een apart gezicht een zwart gesluierde met een gsm.
De bevolking bleek helaas toch wel vaak erg opdringerig. Ik heb meerdere malen uit de grond van mijn hart verzucht “laat me nu alsjeblieft even met rust” als er weer mensen op je af kwamen rennen terwijl je dacht alleen op de wereld te zijn.
Hoewel dit sterk afgeraden werd hebben wij toch wel eens wat geld of dingetjes weggegeven. Niet aan de brutale knulletjes vanaf ongeveer 8 jaar. Bij de brutaaltjes had dat geen enkel effect op hun gedrag of gezichtsuitdrukking, ze bleven in je auto rondspieden en dingetjes aanwijzen die ze ook nog wel konden gebruiken. Maar een enkele maal waren er ook fijne dankbare reacties en dat doet dan wel weer goed. Vaak waren wij nagenoeg de enige westerlingen tussen massa’s Marokkanen.. Ook markten werden voor 90% door mannen bezocht, dit lijkt ons toch wel een beetje een vrouwendomein (maar we zullen het allemaal wel niet zo goed snappen) Bij de kinderen zie je de verschillen ook duidelijk, de meisjes hebben vaak een lieve uitstraling terwijl dit bij jongetjes vanaf een jaar of zes vrij zeldzaam is.
Echt onveilig voelden wij ons gelukkig nooit, ook al doordat wij meestal in kleinere plaatsen verbleven waar je niet gemakkelijk anoniem kunt onderduiken als boef.
Ook zullen de straffen bij overvallen op westerlingen niet mals zijn want de overheid ziet de toeristische melkkoe natuurlijk niet graag in gevaar gebracht.
Bij de auto stond s’nachts meestal een gardier (bewaker) die voor 10 dirham (= 1 euro) de nacht in de nabijheid van je auto en hopelijk wakker doorbracht. Voor zover we kunnen overzien hebben ze hun taak allemaal naar behoren vervuld.
De houding t.o.v. toeristen is vaak niet geïnteresseerd, alhoewel er ook hierover positieve verhalen te vertellen zijn. Op het platteland zie je altijd mannen bij mannen en vrouwen bij vrouwen (met eventueel kleine kinderen) Buiten de grotere plaatsen nagenoeg nooit als stel of gezin. Met vrouwen heb je weinig contact, buiten de duurdere hotels kom je ze in de toeristische sector weinig tegen. Bij bediening in restaurants al helemaal niet.
Ook in de betere hotels wordt veel gehengeld naar fooien, ook als je dat gezien iemands positie niet verwacht, wat dan soms achteraf wel weer sneu is.
Er was (nog) weinig bustoerisme. De bussen die we zagen stonden bijna altijd bij winkeltjes e.d. Wel veel campers zoals al opgemerkt, die er vaak genoegen mee namen om op een lelijke kleine plek neergezet te worden in een zo ruim en mooi land, onbegrijpelijk.
Wel veel strandtoerisme in Agadir. Ook in het Oasis-hotel in deze stad waar wij verbleven zaten all-inclusive mensen met polsbandjes. Deze stad ontwikkelt zich snel tot een toeristische trekpleister met goede hotels en verdere voorzieningen. Bovendien is het daar lang niet zo heet als in het binnenland.
Hoewel met name Johan nog wel bedenkingen heeft om moslimlanden te bezoeken, is deze reis ons goed bevallen. Dat je veel kanttekeningen moet plaatsen bij een land met een geheel andere cultuur is niet meer dan logisch. Sommige dingen zullen we ook wel niet goed begrijpen of verkeerd inschatten.
Maar in zijn algemeenheid meen ik toch wel te kunnen stellen dat je in Nederland, zeker als vrouw, wel beter uit bent. En dat dan nog afgezien van de welvaart, want dat is zeker niet alles bepalend zoals we al zo vaak ondervonden hebben.
Wij hopen jullie met onze reisverhalen, en foto’s een plezier te hebben gedaan. En ook natuurlijk met bovenstaande, zeer diepgaande beschouwingen (nou ja…grapje).
Wanneer we nog eens een dergelijke reis kunnen maken, willen we dit zeker weer doen als er tenminste niet teveel protesten komen.
Concrete plannen zijn er momenteel echter niet. Eerst maar even afwachten hoe de gezondheid zich ontwikkeld. Wel gaan we eind mei een weekje met de kinderen en kleinkinderen naar Mallorca, dit was eigenlijk vorig jaar gepland i.v.m. ons 40 jarig huwelijk, maar doordat Debby toen 7 maanden zwanger was mocht ze niet meer vliegen en daarom gaan we nu.
Reacties en commentaar op dit laatste reisverslag en foto’s zijn uiteraard zeer welkom.
Het ga jullie allemaal goed.
Allemaal de hartelijke groeten van Tiny en Johan Gosselink